Co to jest wydolność? Większość z nas zadaje sobie takie pytanie zaczynając uprawiać sport lub trenując dłużej daną dyscyplinę sportową. Nie trzeba być zawodowcem w sporcie, aby chcieć zwiększać możliwości swojego organizmu a co za tym idzie, być bardziej sprawnym. Każdy człowiek dbający o swoje ciało nawet w stopniu podstawowym chce zwiększać wydolność i sprawność swojego organizmu. Chce utrzymywać sprawność ciała i ducha na odpowiednim poziomie dobrostanu.
Czym zatem jest wydolność?
Jest to stan, który daje nam możliwość czy zdolność do wykonywania zwiększonej aktywności fizycznej. To aktywność, którą wykonujesz z udziałem Twoich mięśni, wprowadzając w ruch Twoje ciało a efektem czego jest jakikolwiek wydatek energetyczny, wyższy niż spoczynek.
Skupmy się zatem na osobie, która chce rozpocząć przygodę z bieganiem, obecnie najbardziej popularnym sportem w Polsce i na świecie. Co robi? Czy od razu czyta o wydolności? Jasne, że nie. A może jednak? Analizując rynek biegowy mamy do czynienia z jednym i drugim podejściem do biegania.
Z danych statystycznych wynika, iż ok 75% osób chcących rozpocząć przygodę z bieganiem czyta o jego efektach i zwraca szczególną uwagę na wydolność organizmu, który ta forma sportu daje. Pozostałe 25% dzieli się na ludzi, którzy bieganie traktują jako dodatek do innego sportu wcześniej uprawianego lub osoby, które bardzo szybko rezygnują z tej formy aktywności (po prostu ten rodzaj sportu im nie odpowiada).
Osoby długotrwale uprawiające aktywność sportową w zakresie biegów przełajowych, górskich, półmaratonów czy maratonów bardzo dokładnie analizują proces podnoszenia wydolności swojego organizmu. Dlatego warto wspomnieć jak istotny jest to element treningu?
Definiowanie treningu w kontekście osiągnięcia lepszej wydolności we współpracy z fizjoterapeutą
Proces, który polega na pracy fizjoterapeuty oraz cyklu treningowego, skupiającego uwagę na stopniowym obciążaniu organizmu, efektem czego jest zwiększenie wydolności organizmu, wzrost cech motorycznych oraz adaptacji organizmu. Nauka nawyków oraz odpowiednia dieta, suplementacja, inhalacje wodorowe czy wdrożenie nowoczesnej magnetoterapii 3D – wszystkie te elementy zespół terapeutyczny ODNOVA CLINIC oferuje swoim pacjentom/klientom. Przykładem na to jest praca nad zwiększeniem wydolności u naszego pacjenta Michała.
Trening sportowy, a w szczególności bieganie, bardzo zmieniły się na przestrzeni ostatnich lat w Polsce i na świecie. Postrzeganie zdrowia i choroby odmieniły sposób myślenia zwłaszcza u osób, które nigdy nie uprawiały aktywności sportowej lub uprawiały ją sporadycznie. Dobrostan ciała i umysłu zaczyna mieć znaczenie i stawiany jest na czołowym miejscu w życiu człowieka. Nie bałbym się przytoczyć stwierdzenia iż „nieodłącznym elementem zdrowego stylu życia jest ruch w każdej postaci”
Praca z biegaczami, która powoduje zwiększenie wydolności, poparta ścisłą współpracą z fizjoterapeutą, daje ogromne rezultaty. Należy jednak pamiętać, iż każdy wysiłek fizyczny powoduje stres dla organizmu, ponieważ musi on się zaadoptować do ciągle zmieniających się warunków. Zmiany wywoływane w mięśniach podczas treningu u każdego biegacza zachodzą indywidualnie. Predyspozycje u każdego człowieka do uprawiania sportu są inne. Jedna osoba bardzo szybko buduje masę mięśniową a druga ma problem z wykonaniem kilku prostych treningów. Wtedy adaptacja widoczna jest w kurczliwości mięśni jak i ich odporności na zmęczenie.
Cele treningowe prowadzi się w dwóch aspektach: siłowym i wytrzymałościowym. O treningu siłowym można powiedzieć, że powoduje wzrost masy mięśniowej, zwiększenie potencjału beztlenowego oraz poprawę odporności na zmęczenie włókien mięśniowych. Natomiast trening siłowy doprowadza do precyzyjnego, w pełni harmonijnego wysiłku, czego efektem jest zmniejszenie wydatku energetycznego. Systematyka w ćwiczeniach fizycznych doprowadzi do efektywniejszego wykorzystania tlenu poprzez prawidłową umiejętność oddychania czego efektem będzie zwiększenie wydolności fizycznej. A o to nam chodzi. Ponadto będzie można zaobserwować także:
- poprawę lub zwiększenie pojemności płuc,
- zwiększenie ukrwienia mięśni,
- zdolność do gromadzenia fosfokreatyny i glikogenu w tkance mięśniowej.
Wydolność fizyczna – czym zatem jest?
Tak jak wcześniej pisałem, szczególną uwagę skupiam na całokształcie dotyczącym współpracy z pacjentem. Wydolność dla mnie jest zbiorem, w skład którego wchodzi biomechanika, fizjologia i psychologia. Tylko takie połączenie daje efekt w postaci zwiększenia czy poprawienia wydolności fizycznej. Pacjent musi dostać jasny komunikat w pracy ze mną. Działamy wspólnie tak, aby mógł wykonać krótki lud długofalowy wysiłek przy zachowaniu równowagi organizmu oraz najlepiej dla niego dobranej regeneracji po zakończeniu wysiłku fizycznego. Należy tutaj zwrócić szczególną uwagę na regenerację ciała i sfery psychicznej.
Propozycja dla moich pacjentów zawsze jest kompleksowa i skupia uwagę na dobrostanie i odnowie organizmu. Należy jednak zawsze podkreślać, iż wydolność fizyczna to indywidualna cecha każdego człowieka. Można nad nią pracować, ale nie każdy osiągnie identyczne efekty. Nie każdy posiada tą sama zdolność do wysiłku. Determinuje to m.in. metabolizm, systemy energetyczne transportujące substancje odżywcze i tlen, a także przemiana materii, termoregulacja organizmu, motoryczna i sensoryczna koordynacja, gospodarka hormonalna oraz umiejętność kontroli postawy.
Dlatego ważnym aspektem jest efekt, który chcemy uzyskać. Czy ma to być przygotowanie do udziału w zawodach sprinterskich, czy może maratonie? Wyróżniamy dwa rodzaje wydolności. Pierwsza to wydolność tlenowa, która towarzyszy dłuższemu wysiłkowi (czas od 15 do kilku godzin) oraz wydolność beztlenowa o krótkim przebiegu (do 30 sek.). Najważniejsza jednak w tym całym procesie jest motywacja pacjenta do osiągnięcia zamierzonego celu.
Rola fizjoterapeuty w poprawie wydolności organizmu
Czy fizjoterapeuta jest potrzebny w procesie osiągania wydolności fizycznej? I realizacji założonego celu?
Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione zależne należy zwrócić szczególną uwagę na kilka elementów. Po pierwsze cel, który chcemy osiągnąć. Po drugie, w jakim czasie chcemy go osiągnąć. A po trzecie, z jakimi możliwościami pacjent rozpoczyna trening wydolności. Jeżeli na początku drogi określimy te trzy elementy, to przy współpracy z fizjoterapeutą, psychologiem, dietetykiem, odpowiednio dobraną suplementacją włączając w to proces inhalacji wodorem (antyoksydację organizmu), nowoczesną magnetoterapię 3D (detoksykację organizmu), pracę manualną fizjoterapeuty, oraz determinację pacjenta osiągnięcie efektu odnowy organizmu i zwiększenia wydolności jest w 100 % możliwe.
mgr Arkadiusz Fiedor
Fizjoterapeuta, doktorant Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Wydziału Nauk o Zdrowiu
